Her yıl binlerce akademisyen çoğunlukla siyasi nedenlerle işini kaybediyor ve önemli bir kısmı ülkesini terk etmek zorunda kalıyor. Akademisyenlerin baskıya uğraması tarihte çok görülen bir durumdur. Sokrates’ten İbn-i Sina’ya, Galileo’dan Einstein’a kadar bir çok bilim insanı doğup büyüdükleri ve mesleklerini icra ettikleri topraklarda baskı gördü, haksızlığa uğradı, bazıları hayatını kaybetti, bazıları ülkesini terkedip başka diyarlarda hayatını devam ettirmeye çalıştı. Bu durum günümüzde de maalesef aynıyla devam ediyor. Eğer ülkenizde kendinizi riskte hissediyorsanız veya ülkenizi terk etmek zorunda kaldıysanız size iş imkanları sağlayacak kurumların varlığını ve bu desteklere ulaşmak için gereken yol haritasını bilmenizde fayda var.
Burs (Fellowship/Bursary/Grant) Nedir?
Burs genellikle eğitim amaçlı desteklere verilen isimdir. Burslar doğrudan master yada doktora eğitimi için verilebilir. İngilizcede fellowship olarak adlandırılan burslar genellikle bir araştırma projesi yürütülmesine karşılık verilmektedir. Grant olarak adlandırılan burslar daha çok projeye verilmekte, projeyi yapan kişi de bu proje kapsamında desteklenmektedir.
Burs/Araştırma Projeleri başvurularında bilmemiz gerekenler:
Bir burs yada proje desteğine başvurabilmeniz için sizin başvuru şartlarına (eligibility) sahip olduğunuzdan emin olmalısınız. Örnek olarak sadece doktora ve dengi eğitim alanların başvurabileceği bir programa henüz doktorasını bitirmeyen bir kişi başvuramaz. Ya da sadece doktora sonrası beş yıl içinde başvurulabilecek bir programa, doktorasını daha önce yapmış birisi başvuramaz.
Bütün başvurularda kritik bir nokta başvurucuyu kabul edecek evsahibi kurumu/üniversiteyi (Host Institution) bulmaktır. Burs sağlayıcıların bir kısmı doğrudan ev sahibi kurumun aday için başvurmasını istemektedir. Bu nedenle ev sahibi kurumda bir danışman (mentor) akademisyenin varlığı zorunludur. Şayet böyle bir mentor bulunursa, bu mentor vasıtasıyla kurum onayı kolayca alınabilmektedir.
Uygun pozisyon veya destek bulabilmek için zorunlu şartları yerine getirmek ve aynı zamanda o kuruma/ülkeye nasıl bir katkı yapabileceğinizi de ortaya koymak gerekirir. Başka bir ülkede bir akademik pozisyon bulmak için genellikle iyi derecede İngilizce yada o ülkenin dilini bilmek gerekir. Bazı durumlarda çalışılan yerin özelliğine göre başka bir dile hakimiyet de yeterli yada gerekli olabilir. Örnek olarak iyi Rusça bilen bir tarihçi Sovyet Araştırmaları için verilen bir bursu almakta avantajlı olabilir.
Başlıca Burs Sağlayan Kurumlar Hangileridir?
Google arama motorunda “international & academic & fellowship” kelimeleri aranınca karşımıza yaklaşık 152.000 sonuç çıkmaktadır. Bu durumda aramamızı daha özel kelimelerle yapmamız gerekir. Örnek olarak, sadece İngiltere vatandaşlarına verilen bir bursa, eğer İngiltere vatandaşı değilsek, başvurma şansımız olmayacağı için, bu bursun taramamızda karşımıza çıkmasının bize bir faydası olmaz. Başvurmayı düşündüğümüz bir burs yada proje desteği için ilk bakılması gereken uygunluk kriterleri (eligibility) olmalıdır.
Kendi durumumuzu daha iyi ifade edecek anahtar kelimelerle yapacağımız aramalar bize uygun burs bulmayı kolaylaştırır.
Örnek olarak doktorasını tamamlamış ve üzerinden beş (bazı yerlerde on) yıldan fazla zaman geçmiş olan bir akademisyen artık post-doktora pozisyonlar aramamalıdır. Bunun yerine doğrudan kendi alanını destekleyen programları yada riskteki akademisyenleri destekleyen programları aramalıdır. Bu akademisyenler senior (kıdemli) akademisyen kabul edilirler ve ona uygun programlara başvurmalıdırlar.
Riskteki Akademisyenleri Destekleyen Kurumlar ve Programlar:
Scholar at Risk (SAR):
New York Üniversitesi bünyesinde kurulmuş olan bir organizasyondur ve dünyada bu alanda çalışan en etkili kuruluşlardan biridir. SAR nadir de olsa doğrudan finansal destek sağlayabilmektedir. Daha çok bu konuda bir referans kurum durumundadır. Örnek olarak Almanya merkezli Alexander von Humboldt Vakfı ile işbirliği yapmakta ve bu vakfın risk altındaki akademisyenlere yönelik destek programı olan Philipp Schwartz Initiative adlı programı doğrudan desteklemektedir. Ayrıca ülkelerinde baskı gören akademisyenlerin sesini duyurmada oldukça aktif rol almaktadır.
Web adresi: https://www.scholarsatrisk.org/about/
The Institute of International Education’s Scholar Rescue Fund (IIE-SRF):
Kısaca Scholar Rescue Found (SRF) olarak adlandırılan bu kuruluş bütün dünyada riskteki akademisyenlere destek sağlamaktadır. Bu desteğe başvurabilmek için akademisyeni kabul eden ev sahibi kurum öncelikle şart değildir. Ancak bursu ancak bir ev sahibi araştırma kurumu bulduktan sonra kullanmak mümkün olmaktadır. Bu kurum akademisyenleri ülkelerini terk ettikleri iki yıl içinde desteklemektedir. Bu süre aşıldığında destek başvuruları reddedilmektedir.
Web adresi: http://www.scholarrescuefund.org/
The Council for At-Risk Academics (CARA):
İngiltere merkezli toplam 119 sivit toplum kuruluşunun ortaklığıyla oluşmuş olan bir organizasyondur. CARA işbirliği yaptıkları üniversitelerle birlikte, riskteki ademisyenlere, ülkelerinden ayrıldıktan sonraki iki ya da üç yıl için destek vermektedir. Aynı zamanda bu konuda referans alınan merkezlerden biridir.
Web adresi: https://www.cara.ngo/
Almanyada Burs İmkanları
Alexander von Humboldt Vakfı Bursları
Almanya’da yabancılara burs sağlayan en önemli kurumlardan biridir. Genel olarak araştırmacılara her alanda burs vermektedir. Bu burslara aşağıdaki linkten İngilizce veya Almanca olarak ulaşılabilir.
https://www.humboldt-foundation.de/en
Ayrıca riskteki akademisyenlere (doktora veya dengi eğitimini tamamlamış olmak şartıyla) iki yıllık burs verebilmektedir. Bu bursun adı Nazi döneminin mağdurlarından olup Türkiye’ye sığınan Philipp Schwartz adlı hekimden dolayı Philipp Schwartz Initiativ adı altında verimektedir. Bu bursun detaylarına ve başvuru koşullarına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
https://www.humboldt-foundation.de/en/apply/sponsorship-programmes/philipp-schwartz-initiative
Volkswagen Vakfı Bursları
Volkswagen Vakfı çok rarklı başlıklar altında araştırma, destek ve eğitim bursları vermektedir. Bunlardan bazıları risk altındaki araştırmacıların başvuruları için oldukça uygundur. Özellikle Almanya’da çalışmak isteyen akademisyenlerin yararlanabileceği “Mülteci Araştırmacı Destek Bursu” bunlardan biridir. Bu bursa başvuracak danışman akademisyenin son on yılda Volkswagen Vakfı burslarından faydalanmış bir araştırmacı olması şartı bulunmaktadır. Mülteci araştırmacılar devam etmekte olan bir araştırmaya da dahil olabilmektedirler. Başvuruların hızlı sonuçlanması önemli bir avantajıdır.
https://www.volkswagenstiftung.de/en
Alman Araştırma Toplululuğu (Deutsche Forschungsgemeintschaft (DFG)) Bursları
Bu kurum Almanya’nın kamu araştırma destek kurumudur ve kişisel araştırma bursları vermektedir. Bu burslara başvurabilmek için doktora veya eşdeğer bir eğitimi tamamlamış olmak gerekmektedir. Kişisel Destek Programları (Individual Grants Programmes) adı altında çok farklı kategorilerde araştırma projelerine destekler vermektedir.
https://www.dfg.de/en/research_funding/programmes/index.html
https://www.dfg.de/en/research_funding/programmes/individual
Alman Üniversitelerinin Kurumsal Araştırma Fonları ve Bursları
Birçok Alman Üniversitesinin kurumsal olarak araştırma bursları vardır ve bunları uluslararası araştırmacılar için kullanmaktadırlar. İngilizce olarak internet üzerinden yapılacak bir araştırma ile çok sayıda burs alternatifine ulaşılabilir. Bunlardan uygun olanlara başvurulabilir. Örnek olarak aşağıdaki linklere bakılabilir:
https://www.fu-berlin.de/en/forschung/service/foerderung/index.html
