Freedom House tarafından yayınlanan “Dünyada Özgürlük 2025” raporuna göre, Türkiye son on yılda özgürlüklerde en büyük düşüşü yaşayan ilk 10 ülke arasında yer aldı. Bu süreçte otoriterliğin en çok arttığı diğer ülkeler arasında Nikaragua, Tunus, El Salvador ve Tanzanya da bulunuyor.
Freedom House, özgürlükleri siyasi haklar ve sivil özgürlükler olarak iki ana başlık altında değerlendiriyor. Raporda, Türkiye’nin her iki alanda da büyük gerileme kaydettiği belirtilirken, özellikle yargı bağımsızlığı, basın özgürlüğü, ifade özgürlüğü ve siyasi çoğulculuk konularında ciddi sorunlar yaşandığına dikkat çekildi. Türkiye, 2018 yılından bu yana “özgür olmayan ülke” kategorisinde yer alıyor.
Akademik Özgürlükler ve Bilimsel Bağımsızlık Tehdit Altında
Raporda ayrıca akademik özgürlüklerin gerilemesine de özel vurgu yapıldı. Türkiye’de üniversitelerin özerkliğinin sistematik şekilde kısıtlandığı, rektör atamalarının akademik liyakat yerine siyasi sadakate dayandığı ve eleştirisel düşüncenin akademide baskı altına alındığı belirtildi. 2016’dan bu yana binlerce akademisyenin ihraç edilmesi ve bazı üniversitelerin kapatılması, ülkede akademik özgürlüğü ciddi şekilde zedeledi. Bu durum, bilimsel bağımsızlığı ve akademik yenilikleri baltalayarak, uzun vadede Türkiye’nin bilimsel ve ekonomik kalkınmasını olumsuz etkileyebilir.
Seçim Manipülasyonu ve Demokratik Gerileme
Rapora göre, seçim manipülasyonu giderek artan bir endişe kaynağı. Türkiye’de geçmiş seçimlerde devlet kaynaklarının iktidar lehine kullanıldığı, muhalefet adaylarının yargı yoluyla diskalifiye edildiği ve medya kontrolü aracılığıyla kamuoyunun manipüle edildiği belirtiliyor. Bu durum, demokratik mekanizmaların etkinliğini azaltarak, muhalefetin ve sivil toplumun hareket alanını daraltıyor.
Küresel Bağlamda Türkiye
Freedom House’un verilerine göre, Türkiye dünya genelinde son on yılda en büyük demokratik gerilemeyi yaşayan sekizinci ülke oldu. Özgürlüklerin daha hızlı gerilediği diğer ülkeler arasında Nikaragua, Tunus, El Salvador, Tanzanya, Nijer, Hong Kong ve Sırbistan yer alıyor. Raporda, dünyada özgürlüklerin üst üste 19. kez gerilediği vurgulanarak, yalnızca 2024 yılında 60 ülkede siyasi haklar ve sivil özgürlüklerde azalma kaydedildiği belirtildi. Freedom House raporu, Türkiye’deki mevcut siyasi ve akademik baskı ortamının sürekliliğini koruması halinde, hem demokrasi hem de bilimsel gelişim açısından kalıcı zararlar ortaya çıkabileceğini gösteriyor. Akademik özgürlüklerin korunması ve demokratik değerlerin yeniden inşa edilmesi, Türkiye’nin gelecekteki kalkınması için hayati önem taşıyor.
