Dünya Kadınlar Günü, her yıl 8 Mart’ta kutlanan ve kadın hakları, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadınların toplumsal yaşamda oynadığı kritik rolü vurgulayan önemli bir gün. 1857 yılında New York’ta tekstil işçisi kadınların daha iyi çalışma koşulları ve eşit üret talebiyle başlattıkları grevin anısına ortaya çıkan bu gün, zamanla küresel bir eşitlik ve adalet hareketine dönüştü.

Ancak, kadın haklarını diğer insan haklarından ve hayvan haklarından ayrı düşünmek mümkün değildir. Kadınlara haksızlık yapılan bir toplumda, diğer toplumsal gruplara ve doğaya yönelik haksızlıkların da yaygın olduğu görülmektedir. Akademik dünya da dahil olmak üzere, kadınların eşit haklara erişimi konusunda hala ciddi sorunlar bulunuyor. Akademik kariyer yolunda cinsiyet eşitsizlikleri devam ediyor ve kadın akademisyenler, erkek meslektaşlarına kıyasla daha fazla engelle karşılaşıyor.

Akademide Kadınlar: Cam Tavan ve Eşitsizlikler

Dünyanın çeşitli ülkelerinde kadın akademisyenlerin oranı artsa da, akademik düzeyde yöneticilik pozisyonlarına ya da profesörlüğe ulaşma oranları hala düşük. Avrupa ve ABD verilerine göre, akademideki kadınların oranı doktora aşamasında %45-50 civarındayken, profesörlük seviyesinde bu oran %20-25’e kadar düşüyor. Bu durum, “cam tavan” olarak adlandırılan ve kadınların yüksek makamlara erişmesini engelleyen yapısal bariyerlerin varlığını ortaya koyuyor.

Akademide kadınlar, erkeklere oranla daha az fon desteği alıyor, yayın yapma ve akademik terfi olanakları konusunda ayrımcılığa maruz kalabiliyor. Aynı zamanda, akademik alanda annelik ve kariyer dengesini sağlamak zorlaşıyor ve özellikle erken kariyer dönemindeki kadın akademisyenler için bu durum büyük bir engel oluşturuyor.

Kadın Akademisyenler ve Akademik Özgürlük

Kadın akademisyenler sadece kariyerlerinde cinsiyet ayrımcılığı ile değil, aynı zamanda akademik özgürlüklerin kısıtlanmasıyla da karşı karşıya kalıyor. Otoriter rejimlerde ve akademik özgürlüklerin baskı altında olduğu ülkelerde, kadın akademisyenler eleştirisel düşüncelerini ifade ettiklerinde daha fazla baskıya maruz kalabiliyor. Bunun yanı sıra, akademik çalışmalarında toplumsal cinsiyet ve kadın hakları gibi konuları ele alan akademisyenler, sansüre veya yönetsel baskıya uğrayabiliyor.

Eşitlik ve Kapsayıcılık İçin Atılması Gereken Adımlar

Akademide cinsiyet eşitliğinin sağlanması için hem kurumsal hem de toplumsal düzeyde önemli adımlar atılması gerekiyor:

• Fırsat Ersat Eşitliği Politikaları: Akademik kurumlar, kadın akademisyenleri destekleyici fon programları, mentorluk sistemleri ve esnek çalışma koşulları sunmalıdır.
• Cinsiyet Temelli Ayrımcılığın Önlenmesi: Atama ve terfi süreçlerinde şeffaflığı artıran politikalar uygulanmalı, kadın akademisyenlerin yönetim kadrolarında daha fazla temsil edilmesi teşvik edilmelidir.
• Akademik Özgürlüğün Desteklenmesi: Kadın akademisyenlerin eleştirisel düşüncelerini serbestçe ifade edebilmeleri için akademik kurumların ve uluslararası kuruluşların dayanışma mekanizmalarını güçlendirmesi gerekmektedir.

8 Mart, sadece bir kutlama günü değil, aynı zamanda akademik dünya da dahil olmak üzere, her alanda insan haklarını ve toplumsal adaleti savunmanın gerekliliğini hatırlatan bir gün olmalıdır. Kadınların haklarını savunmak, insan haklarının bütününü savunmaktır. Daha eşit, adil ve kapsayıcı bir akademik dünya için ortak çabaya ihtiyaç var!