Academic Solidarity e.V.

Yapay zekanın (AI) bilime entegrasyonu, araştırmaların, yayın standartlarının ve eğitim yöntemlerinin bütünlüğünü dönüştürmeye devam ediyor. Bu değişim özellikle akademik ortamlarda hem önemli ilerlemeler hem de zorluklar sunan üretken yapay zekanın (GAI) uygulanmasında belirgin oluyor.

GAI’nin bilimde kayda değer bir uygulaması, araştırmacıların bu teknolojilerin etik kullanımı sağlarken akademik araştırmayı nasıl destekleyebileceğini aktif olarak araştırdığı Cornell Üniversitesi’nde görülüyor. Üniversite, akademik çalışmaların yaygınlaştırılması da dahil olmak üzere, GAI’nin tasarım aşamasından uygulamaya kadar araştırma sürecini iyileştirmedeki rolünü vurgulayan kapsamlı bir çerçeve geliştirmişler. Bu çerçeve, yapay zeka tarafından oluşturulan içeriğin gizliliği ve şeffaflığı gibi kritik konuları ele alırken GAI’nin potansiyelinden yararlanmayı amaçlamakta.

Cornell’in yaklaşımı, araştırmada GAI araçlarını kullanırken açık kuralların ve etik hususların önemini vurgulamakta. Örneğin üniversite, mahremiyetten ödün verme riski nedeniyle GAI’nin ilk araştırma fikirlerini oluşturmak için kullanılmasına karşı tavsiyede bulunuyor. Araştırmacılara, çalışmaların tekrarlanabilirliğini ve akademik çalışmanın bütünlüğünü sağlamak için yapay zeka araçlarının kullanıldığını açıklamaları tavsiye edilmekte.

Ayrıca akademik dünyada GAI ile ilgili tartışma sadece araştırmalarla sınırlı olmayıp pedagojik stratejilere de uzanmakta. Üretken yapay zeka, kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunabilen ve eğitim becerilerini geliştirebilen, böylece öğrenci katılımını ve öğrenme sonuçlarını iyileştirebilen bir araç olarak giderek daha fazla görülüyor. Ancak bu teknolojinin uygulanması, akademik standartları korumak ve eğitim kalitesinde bozulmayı önlemek için sıkı bir değerlendirme ihtiyacını da beraberinde getiriyor.

Yapay zekanın bilimdeki etkisi muazzam ve kurumları teknolojik gelişmelere ayak uydurmak için politikalarını sürekli olarak değerlendirmeye ve güncellemeye teşvik etmekte. Üretken yapay zeka, akademik ve eğitimsel uygulamalara daha yaygın bir şekilde entegre edildikçe, Cornell gibi üniversiteler, bir yandan ilgili riskleri azaltırken bir yandan da faydalarını en üst düzeye çıkarma konusundaki tartışmalara öncülük ediyor.

Bu gelişmeler, bilimin yapay zekanın yeteneklerine sorumlu bir şekilde uyum sağlaması ve bu güçlü araçların eğitim kalitesini ve araştırma bütünlüğünü baltalamak yerine iyileştirmek için kullanılmasını sağlama ihtiyacının gösteriyor.

İtalya’nın Türkiye’den öğrenci vizesi başvurularını süresiz olarak askıya alması, İtalya’daki programlara kabul edilen Türk öğrenciler için önemli bir belirsizlik yaratmış durumda. Türkiye’deki ekonomik istikrarsızlık, burs ve vize başvurularında dolandırıcılık şüphesi, başvurulardaki artış nedeniyle İtalyan eğitim kaynaklarının zorlanması gibi birçok spekülatif nedenden etkilenen bu karar, birçok öğrenciyi zor durumda bıraktı.

İtalyan üniversitelerinin, özellikle gelire dayalı burslar için artan sayıda Türk başvuruları karşısında zorlandığı bildiriliyor. Eleştirmenler, bu başvuruların gerçekten dezavantajlı öğrencileri hem İtalya’da hem de yurtdışında dezavantajlı duruma soktuğunu savunuyor. Gözlemciler, vizelerin dondurulmasının Türkiye’deki kötü ekonomik duruma bir tepki olabileceğinden ve bunun da öğrencilerin eğitim vizesi için gereken mali kapasiteyi gösterme becerilerini etkileyebileceğinden şüpheleniyorlar. Başvuru sürecinin güvenilirliği konusunda da endişeler mevcut; bazı öğrenciler, haksız yere finansman sağlamak için yanıltıcı mali bilgiler sağlayarak burs sistemlerini istismar etmekle suçlanıyor. Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında bozulan ilişkiler, Türkiye’nin tartışmalı dış politikası ve ülkedeki mülteci sayısının fazla olması İtalya’nın bu kararını etkilemiş olabilir.

Bu ani karar sadece Türk öğrencilerin eğitim yollarını aksatmakla kalmayıp, aynı zamanda İtalyan üniversitelerini de etkileyerek kampüs çeşitliliğini azaltabilir ve uluslararası itibarlarına zarar verebilir. Dahası, bu hamle İtalya ile Türkiye arasındaki diplomatik ilişkileri zorlayabilir ve siyasi manzarayı daha da karmaşık hale getirebilir.

Etkilenen öğrenciler ve paydaşlar soruna açıklık getirilmesini ve çözüm bulunmasını talep ediyor. İtalyan yetkililer henüz askıya almayla ilgili ayrıntılı bir açıklama yapmamış olsa da, pek çok kişi vize işlemlerinin hızlı bir şekilde yeniden başlatılmasını ve daha adil burs kriterlerinin getirilmesini umuyor. Bu gelişme aynı zamanda siyasi ve ekonomik zorluklara rağmen uluslararası akademik işbirliğini teşvik etmenin önemini de göstermektedir.

Ukrayna’da 24 Şubat 2022’de başlayan savaş, akademik sektör de dahil olmak üzere hayatın her alanını etkilemeye devam ediyor. Çatışmanın eğitim üzerinde derin kapsamlı etkileri söz konusu.

Devam eden savaş, Ukrayna’da eğitimin verilme biçiminde önemli değişiklikler yapılmasını gerektirmiş bulunuyor. Güvenliği ön planda tutan birçok eğitim kurumu, çatışma sırasında eğitime devam etmek için uzaktan eğitime geçmiş. Bu değişiklik, Ukrayna’da şu anda uzaktan eğitim gören yaklaşık 600.000 çocuğu etkilemiş durumda. Ayrıca 390.000’den fazla Ukraynalı çocuk, Ukrayna okulları tarafından yürütülen çevrimiçi programlar aracılığıyla eğitimlerine yurtdışında devam etmekte.

Öğrencilerin savaş nedeniyle yerinden edilmesi bir diğer önemli sorun: Avrupa Birliği genelinde yaklaşık 700.000 ila 800.000 Ukraynalı çocuk okullara entegre edilmekte. Bu büyük ölçekli yerinden edilme, yalnızca çocuklar ve aileleri için değil, aynı zamanda ev sahibi ülkelerin yeni öğrenci akışına uyum sağlaması gereken eğitim sistemleri için de zorluklar yaratmakta.

Ayrıca Ukrayna’daki eğitim kurumlarının altyapısı da büyük zarar görmüş durumda. Çatışma bölgelerinde veya ön saflara yakın yerlerde, özellikle önceden işgal edilmiş bölgelerdeki okullar ciddi yapısal ve kaynak sorunlarıyla karşı karşıya. Yakın zamanda özgürleştirilen bölgelerde, eğitim kurumlarını yeniden inşa etmek yerine acil hayatta kalma ve temel ihtiyaçlara odaklanılmış; bu da eğitimin kalitesi ve sürekliliğinden daha fazla ödün verilmesine neden olmakta.

Özellikle Donetsk, Kharkiv, Dnipro, Luhansk ve Mykolaiv gibi bölgelerde çok sayıda tesis doğrudan hasar görmüş; en az 16 mesleki eğitim kurumu yıkılmış ve 124’ü hasar görmüş bulunuyor.

Savaş çok sayıda öğrenci ve öğretmenin hayatını ve çalışmalarını aksatmış durumda. 2022 yılı sonunda Ukrayna’daki mesleki hazırlık ve yüksek öğretim kurumlarına 500.000’den fazla kişi kaydolmuştu. Yerinden edilmiş kişiler ve çatışmayı savunan düşmüş ya da engelli kişilerin çocukları da dahil olmak üzere bu insanların çoğu savaştan doğrudan etkilenmekte.

Savaşın üniversite öğrencileri ve personeli üzerindeki etkisine ilişkin bir araştırma, zihinsel ve duygusal sağlık üzerinde ciddi etkiler olduğunu ortaya çıkarmış. Ukrayna’daki dört üniversitede öğrenciler ve personel arasında yürütülen bir araştırmada, psikolojik durumda yaygın bir bozulma olduğu ve yüksek düzeyde depresyon, yorgunluk ve yalnızlık rapor edildiği ortaya çıkmış. Buna ek olarak, savaştan etkilenenler arasında uyuşturucu kullanımında da bir artış olması, çatışmanın geniş kapsamlı psikososyal etkisini göstermekte.

Savaşın süresi ve yoğunluğu, milyonlarca Ukraynalı çocuğun normal eğitim hayatını bozmuş ve ülkenin eğitim sisteminin etkinliği ve dayanıklılığı konusunda sürekli zorluklar ortaya çıkmış durumda. Bu eğitimsel aksaklıkların uzun vadeli akademik ve profesyonel etkileri, durum geliştikçe ele alınması gereken endişelerdir. Savaş yalnızca altyapıya fiziksel zarar vermekle kalmayıp, aynı zamanda Ukrayna akademik camiasının akademik yaşamını, ruh sağlığını ve kariyer gidişatını da ciddi şekilde etkilediği anlaşılmaktadır. Uzun vadeli etkileri anlamak ve etkilenenleri destekleyecek etkili müdahaleler geliştirmek için daha fazla araştırmaya müdahaleye ihtiyaç duyuluyor.

Türkiye’nin akademik ortamına ilişkin geçen hafta yapılan tartışmaya devam ediyoruz. International Journal of Medical Science and Health Research dergisinde 17 Eylül 2024’te yayınlanan ayrıntılı bir çalışma, Türkiye’deki akademik çalkantının kökenlerinin rüşvet ve önemli hükümet yetkililerinin dahil olduğu 2013 yolsuzluk skandalına kadar uzandığını ortaya koyuyor. Türk bilimi için bu olay, 2016’daki başarısız darbe girişiminin ardından yoğunlaşan önemli zorlukların tetikleyicisi oldu.

Araştırma, aralarında çok sayıda akademisyenin de bulunduğu hükümet muhaliflerinin geniş çaplı tasfiyesine yol açan Aralık 2013 skandalından sonra kullanılan otokratik yönetim taktiklerine ayrıntılı bir bakış sağlıyor. O tarihten bu yana yaklaşık 9.000 sağlık çalışanı, giderek baskıcı bir rejimden kaçarak Türkiye’den ayrıldı sığındı ve kariyerlerini yurt dışında sürdürmek istedi. Araştırmaya katılan 513 sağlık çalışanının yaklaşık beşte birinin bir akademik unvana sahip olduğu ve diğer beşte birinin de bir uzmanlık eğitimini tamamlamış olduğu belirtiliyor.

Bu araştırma, yalnızca yerinden edilmiş bilim insanlarının bireysel kötü durumunu vurgulamakla kalmıyor, aynı zamanda Türkiye’nin eğitim ve sağlık sektörleri açısından uzun vadeli sonuçlarına ilişkin endişeleri de artırıyor. Çalışmada sunulan tarihsel bağlam, Türkiye’nin entelektüel katkı geleneğinin, hükümetin kendi akademik camiasına karşı eylemleri nedeniyle çarpıcı biçimde baltalandığını gösteriyor.

Küresel akademik kuruluşlar, bu zorluklara yanıt vermeye ve sürgündeki akademisyenleri entegre etmek ve onların bilgiye katkılarını korumak için daha güçlü destek ağlarını savunmaya devam ediyor. Bu durum devam ettikçe, akademik faaliyetlerin ve entelektüel alışverişin sürekliliğini sağlamak için otoriter ortamlarda akademik özgürlüğü korumaya yönelik uluslararası farkındalığın ve ortak çabaların önemi giderek daha açık hale gelmektedir.

International Journal of Medical Science and Health dergisinde yakın zamanda yayınlanan bir araştırma, 2016 darbe girişiminin ardından Türk üniversitelerinde akademisyenlerin toplu halde ihraç edilmesi ve gözaltına alınmalarının akademik özgürlük ve akademik performans üzerinde derin zarar verici etkileri olduğunu ortaya koyuyor. Bu tasfiyeler yalnızca Türk biliminin bütünlüğünü tehlikeye atmakla kalmayıp, aynı zamanda küresel akademik topluluğa eğitim kurumlarına siyasi müdahalenin tehlikeleri konusunda bir uyarıyı da temsil ediyor.

Türkiye’de 2016 ile 2018 yılları arasında 8.000’den fazla akademisyen görevden alındı; bu, ülke çapındaki tüm profesörlerin yaklaşık %5,7’sini temsil ediyor. Bu ciddi azalma, KHK kisvesi altında yürütülen daha geniş bir baskının parçasıydı ve araştırmanın da vurguladığı gibi, Türkiye’deki akademik ekosistemi ciddi şekilde bozdu. En çok etkilenen üniversiteler, bilimsel yayınlarda ve akademik faaliyetlerde önemli düşüşler yaşadı; bu durum, entelektüel özgürlük üzerindeki daha geniş çaplı bir etkiyi yansıtıyor.

Köln Üniversitesi’nden Salih Hoşoğlu ve Augsburg Üniversitesi’nden Zekeriya Aktürk tarafından yapılan çalışma, işten çıkarmalardan önceki ve sonraki akademik yayınların sayısını karşılaştırarak akademik üretkenlikteki değişimi ortaya koyuyor. Sonuçlar endişe verici: En yüksek işten çıkarma oranlarına sahip üniversiteler, yayın oranlarında en sert düşüşleri yaşamış; bu, akademik yayınlardaki genel küresel artışla çelişen bir eğilim.

Yaşananlar, siyasi tasfiyelerin beyin göçüne ve akademik ve kültürel yaşam kalitesinde uzun vadeli bir düşüşe yol açtığı Nazi Almanya’sındaki Yahudi akademisyenlerin işten çıkarılması gibi tarihin karanlık dönemlerini yansıtıyor. Çalışma, bu tür önlemlerin ulusları yalnızca entelektüel sermayeden mahrum bırakmakla kalmayıp, aynı zamanda akademik özgürlük ve demokrasinin temel ilkelerini de zayıflattığı konusunda güçlü bir şekilde uyarıyor.

Bu işten çıkarmaların etkisi Türkiye sınırlarının çok ötesine uzanıyor ve akademik kurumların otokratik rejimler altındaki kırılganlığını acı bir şekilde hatırlatıyor. Uluslararası toplum, bu tür olayların küresel eğitimsel ve bilimsel ilerlemeyi baltalamasını önlemek için akademik özgürlüğü korumaya yönelik mekanizmalara dikkat etmeli ve bunları güçlendirmelidir. Dünya, gelişmeleri büyük bir ilgiyle izlemeye devam ediyor ve şüphesiz bunlar akademik işbirliği ve özgürlüklere ilişkin uluslararası politikayı da etkileyecektir. Türkiye’deki akademik tasfiyelerin kalıcı etkisi dünyanın peşini bırakmamaya devam ediyor. Bu durum, dünya çapında eğitim kurumlarının kutsallığını korumak için dikkatli ve proaktif bir duruşa duyulan ihtiyacı da vurgulamaktadır.

Donald Trump’ın ABD Başkanı olarak yeniden seçilmesinin ardından küresel akademik topluluk, uluslararası yüksek öğrenimin dinamiklerini önemli ölçüde değiştirebilecek potansiyel etkilere hazırlanıyor. Trump’ın ilk dönemine dünya sahnesinde önemli etkileri olan bir dizi politika damgasını vurdu. İkinci döneminde de bu eğilimin devam etmesi bekleniyor.

Küresel İşbirliği ve Araştırma Finansmanı
Trump’ın başkanlığı, özellikle hassas teknolojiler veya veriler söz konusu olduğunda, uluslararası araştırma işbirliklerinde daha sıkı kontrollere yol açabilir. Yönetiminin “Önce Amerika”ya odaklanması daha önce genişletilebilecek ve uluslararası ortaklıklara ve alışverişlere zarar verebilecek kısıtlamalara yol açmıştı. Uluslararası araştırma ve işbirliği, bilimsel ilerlemenin temel taşı olduğundan, bu durum Amerika Birleşik Devletleri ile diğer ülkeler arasındaki bilgi ve yenilik akışını sınırlayabilir.

Uluslararası Öğrenciler Üzerindeki Etkisi
Trump’ın ilk döneminde, öğrenciler ve akademisyenler için vize kısıtlamalarını sıkılaştıran politikalar uygulamaya konuldu ve bunun sonucunda Amerika Birleşik Devletleri’nde öğrenim gören uluslararası öğrenci sayısında gözle görülür bir düşüş yaşandı. Bu tür önlemlerin devam etmesi veya yoğunlaştırılması, öğrencilerin Amerika Birleşik Devletleri’ni eğitim hedefi olarak seçmelerini engelleyebilir ve potansiyel olarak onları Kanada, Avustralya ve Almanya gibi daha misafirperver ülkelere yönlendirebilir. Bu değişimin, gelirleri ve kültürel çeşitlilikleri açısından ağırlıklı olarak uluslararası öğrencilere bağımlı olan ABD kurumlarının çeşitliliği ve mali sağlığı üzerinde uzun vadeli etkileri olabilir.

Akademik Özgürlük ve Kampüs Kültürü Üzerindeki Etki
Trump’ın Amerikan üniversitelerinde ideolojik önyargı olarak algıladığı şeye yönelik açık sözlü eleştirisi, dünya çapında benzer tutumları güçlendirebilir. Yönetiminin eylemleri ve söylemleri, diğer ülkelerin yüksek öğrenim politikalarını etkileyebilir ve potansiyel olarak akademik içerik üzerinde hükümet gözetimi ve kontrolünün artırılmasına yönelik küresel bir eğilimi teşvik edebilir. Diğer ülkeler eğitim kurumlarını kontrol etme konusunda daha agresif yaklaşımlar benimseyebileceğinden, bu durum akademik özgürlüğü uluslararası düzeyde tehdit edebilir.

Düzenleyici Değişiklikler ve Akreditasyon
Trump, ABD üniversite akreditasyon sisteminin kendi eğitim ve ideolojik duruşuyla uyumlu olacak şekilde elden geçirilmesini istiyor. Bu tür değişiklikler ABD üniversitelerinin küresel itibarını ve ABD derecelerinin yurt dışında geçerliliğini etkileyebilir. Uluslararası kuruluşlar ABD derecelerinin daha az talepkar olduğunu düşünürse veya akreditasyon süreçlerindeki değişiklikler nedeniyle uluslararası standartları karşılamazlarsa, bu durum ABD mezunlarının küresel hareketliliğini azaltabilir.

Ekonomik Etki ve Finansman
Trump’ın liderliğindeki ekonomi politikaları, özellikle iklim değişikliği, halk sağlığı ve insan hakları gibi, yani Trump yönetiminin tarihsel olarak daha izolasyoncu veya şüpheci bir duruş sergilediği alanlar olmak üzere, uluslararası araştırma girişimleri için mevcut fonları yeniden yönlendirebilir veya azaltabilir. ABD’nin küresel bilimsel çabalara katılımının veya finansmanının azalması, büyük ölçüde uluslararası işbirliğine ve ABD liderliğine bağlı olan kritik küresel konulardaki ilerlemeyi yavaşlatabilir.

Trump’ın yönetimi altında, dünya çapındaki üniversiteler muhtemelen uluslararası öğrenci akışlarında, işbirlikçi araştırma fırsatlarında ve Amerikan yüksek öğreniminin küresel algısında önemli değişiklikler getirecek potansiyel olarak zorlu bir ortamda gezinmek zorunda kalacaklar. Bu etkilerin boyutu büyük ölçüde görev süresi boyunca benimsenen spesifik politikalara ve küresel toplumun bu değişikliklere nasıl tepki vereceğine bağlı olacaktır. Dünyanın dört bir yanındaki kurumlar ve eğitimciler, akademik özgürlük ve uluslararası işbirliği değerlerini korumak için uyum sağlamalı ve uyanık kalmalıdır.

Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşü, ABD yüksek öğrenim sektörü için potansiyel bir çalkantı döneminin sinyalini veriyor. Son seçimdeki zaferi onu yalnızca Amerikan siyasetinde kutuplaştırıcı bir figür olarak geri getirmekle kalmıyor, aynı zamanda akademik politikalarda ve yönetimde önemli değişiklikler için bir katalizör de yapıyor. Bu zafer, ufukta kapsamlı değişikliklerin muhtemel olduğu birinci dönem eğitim politikalarının devam edeceğini ve yoğunlaşacağını düşündürüyor.

Artan Denetleme ve Potansiyel Reformlar
Trump yönetiminin, sektördeki büyük reformların savunucularını güçlendirebilecek kolejler ve üniversiteler üzerindeki denetlemeyi artırması bekleniyor. Bu, yüksek öğrenimin, yetersiz kayıtlar ve üniversite eğitiminin maliyetiyle ilgili artan kamu hayal kırıklığı nedeniyle tarihi istikrarsızlıkla karşı karşıya olduğu bir zamana denk geliyor. Yeniden seçilme, özellikle ideolojik ve mali nedenlerden dolayı kurumlara bakışı ve yönetilme biçimini değiştirebilir.

Politika Değişiklikleri ve İdari Eylemler
Trump, önceki döneminde kâr amacı güden kolejlerin denetimini azaltmış ve saldırıyla suçlananlar için usulüne uygun yargılama korumasını artırmak amacıyla Title IX düzenlemelerini değiştirmişti. Önceki politikaları genellikle federal kontrolü azaltmaya ve eğitim kurumlarında muhafazakar değerleri teşvik etmeye yönelikti. Trump’ın ikinci döneminde, kolej akreditasyon süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve ideolojik olarak taraflı olarak algıladığı kampüslere yönelik baskı gibi daha radikal değişiklikler görülebilir.

Kampüs Kültürü ve Uluslararası Öğrenciler Üzerindeki Etki
Trump’ın söylemleri ve politikaları, özellikle çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık girişimleri etrafında devam eden kampüs kültürü tartışmalarını da alevlendirebilir. Trump yönetimi, yalnızca derslerin nasıl öğretileceğini değil, ABD’de kimin eğitim görmesine izin verileceğini de etkileyen kısıtlamalar getirebilir. Filistin yanlısı konuşmaları sınırlama ve protestolara katılan uluslararası öğrencileri sınır dışı etme önerileri, kampüs dinamiklerini önemli ölçüde değiştirebilecek politikalar için bir potansiyel olduğunu düşündürmektedir.

Eğitim Bakanlığı’nın Geleceği ve Federal Eğitim Politikaları
Trump’ın ikinci dönemindeki en önemli belirsizliklerden biri, Eğitim Bakanlığı’nın rolü ve varlığıdır. Trump, kontrolü eyaletlere geri kaydırarak eğitim manzarasını kökten değiştirecek bir hamle olan eğitim bakanlığını kaldırma arzusunu dile getirmişti. Böyle bir hamle, eğitim yönetimini merkezden uzaklaştırabilir ve ülke çapında bir standartlar ve düzenlemeler karmaşasına yol açabilir.

Yasama ve Yürütme Zorlukları
Hem Senato’da hem de Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçi çoğunluk ile Trump, eğitim gündemini ilerletmek için önemli bir desteğe sahip olacaktır. Bu, Biden’ın transgender öğrenciler için korumalar ve -Başkanlık kararıyla oluşturulan ve bu nedenle geri alınması daha kolay olan- yeni öğrenci kredisi geri ödeme planları gibi birçok eğitim politikasını iptal etmeyi içerebilir.

Gelecek
Trump Oval Ofis’e yeniden girmeye hazırlanırken, akademik dünya kendisini Amerikan yüksek öğreniminin hatlarını derin ve kalıcı şekillerde yeniden şekillendirebilecek liderliğinin etkisine hazırlıyor. Kurumlar, eğitimciler, öğrenciler ve politika yapıcılar bu nedenle teyakkuzda, Amerika Birleşik Devletleri’nde yüksek öğrenimin değerini ve işlevini yeniden tanımlayabilecek önemli bir değiş

AB ve ABD’deki son tartışmalar ve politika değişiklikleri, akademik yayıncılık dünyasında büyük bir dönüşümün sinyalini veriyor ve birçok kişinin araştırmaya kamu erişimini kısıtladığını iddia ettiği uzun süredir devam eden uygulamalara karşı çıkıyor. Açık erişim hareketi ivme kazandıkça, yayıncılık uygulamalarında sürdürülebilirlik ve adalet sorunu merkeze çıktı.

Avrupa Birliği’ndeki hükümetler, yazarlara hiçbir maliyet yüklemeden araştırma yayınlamanın standardı olarak anında açık erişimi esas görüyor. Bilimsel bulguları serbestçe erişilebilir kılmak için daha geniş bir girişimin parçası olan bu hamle, uzun zamandır yayıncılara bilimsel topluluk ve kamuoyu pahasına fayda sağladığı için eleştirilen yüksek yayın maliyetlerini ortadan kaldırmayı amaçlıyor.

Benzer şekilde, ABD’de, Biden yönetiminin federal olarak finanse edilen araştırmaların 2026 yılına kadar serbestçe erişilebilir olması yönündeki direktifi, geleneksel akademik yayıncılık modelinin temellerini sarsıyor. COVID-19 salgını sırasında vurgulanan acil yayım ihtiyaçlarının tetiklediği bu politika değişikliği, özel kârların sıklıkla kamu yararını gölgelediği yayıncılık dünyasının eski muhafızlarına meydan okuyor.

Bu değişiklikler, özellikle yapay zeka tarafından üretilen makalelerin yükselişi ve yağmacı (İng. Predatory) dergilerin devamlılığıyla birlikte, akademik yayıncılığın bütünlüğünün de inceleme altında olduğu bir zamanda geliyor. AB’nin son taslağı, bu ortaya çıkan tehditlere karşı korunma ihtiyacını vurguluyor ve Avrupa Komisyonu’ndan yağmacı yayıncılık uygulamalarıyla doğrudan mücadele etmesini istiyor.

Sonuç olarak erişim ücretlerine ve yüksek makale işleme ücretlerine (APC’ler) büyük ölçüde bağımlı olan akademik yayıncılığın finansal modeli sorgulanıyor. Raporlar, yayıncılığın gerçek maliyetinin genellikle talep edilenden önemli ölçüde düşük olabileceğini ve akademisyenlerin yayın ihtiyacının potansiyel olarak istismar edildiğini öne sürüyor. Büyük dergilerin önde gelen editörlerinin sürdürülemez ücretler nedeniyle istifa etmesiyle, fiyatlandırma stratejilerinin kapsamlı bir şekilde yeniden değerlendirilmesi çağrısı her zamankinden daha yüksek.

Ayrıca, ikincil yayın hakları için yapılan baskı, kamu tarafından finanse edilen araştırmaların açık erişimli ortamlarda yeniden yayınlanmasına olanak tanıyor ve bilimsel bilginin daha fazla yayılmasını ve uygulanmasını teşvik ediyor. Bu, kamu parasıyla finanse edilen araştırmaların kamusal alanda kaldığı daha kapsayıcı bir yaklaşıma doğru bir kaymayı gerektiriyor.

AB ve ABD, küresel olarak akademik yayıncılık piyasasını yeniden tanımlayabilecek bir politikanın eşiğinde. Bu politikalar, kârdan ziyade erişilebilirliği ve bütünlüğü önceliklendirerek, bilginin daha adil bir şekilde dağıtılmasını savunuyor. Ancak, geçiş, hükümetlerden, kurumlardan ve yayıncılardan ortak çabalar gerektirecek lojistik ve finansal bazı zorluklar içeriyor.

On yıllardır akademik yayıncılığın potansiyel olarak en önemli revizyonunun eşiğinde dururken, akademik topluluk umutlu ancak temkinli olmaya devam ediyor. Tamamen açık erişimli bir modele giden yol karmaşıklıklarla dolu ancak net bir zorunlulukla yönlendiriliyor: bilimsel bilginin yalnızca ticari çıkarlara değil, toplum menfaatine hizmet etmesini sağlamak.

Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’ne layık görülen mikroRNA (miRNA) araştırmaları alanındaki yeni bulgular, bu moleküllerin anne sütündeki potansiyel rolüne ve bunların çocuk gelişimi açısından olası önemine yeni bir ışık tutuyor. MiRNA’lar, haberci RNA’ya (mRNA) bağlanarak ve işlevlerini bloke ederek gen ifadesinin transkripsiyon sonrası düzenlenmesinde anahtar rol oynayan kısa RNA dizileridir. Başlangıçta model organizmalarda yapılan bu keşif, insanlar da dahil olmak üzere geniş kapsamlı çıkarımlara sahip.

miRNA’lar insan anne sütünde bol miktarda bulunur. Witten/Herdecke Üniversitesi’nden Prof. Dr. Jan Postberg gibi araştırmacılar miRNA’ların işlevlerini araştırıyor. Yeni bulgular ışığında anne sütündeki miRNA’ların bebeğin bağışıklık sistemi ve mikrobiyomunun gelişiminde önemli bir rol oynayabileceği hipotezi giderek daha fazla ilgi görüyor.

Bu araştırmalar, anne sütünün neden sıklıkla yenidoğanlar için en iyi besin olarak kabul edildiğini açıklayabilir. Anne sütü sadece besinleri değil aynı zamanda sağlıklı gelişimi destekleyen biyoaktif bileşenleri de içeriyor. MiRNA’ların varlığı, basit beslenmenin ötesine geçen epigenetik düzenlemeyi mümkün kılabilir.

Diğer taraftan, bazı kültürlerde aralarında kan bağı olmasa da aynı kadın tarafından emzirilen çocuklar “süt kardeşi” olarak kabul edilir. Bu uygulama, anne sütü yoluyla paylaşılan beslenmenin, genetik bağlılığın ötesine geçen biçimlendirici ve birleştirici bir etkiye sahip olduğuna dair köklü inancın altını çizmektedir. MiRNA’nın anne sütündeki rolünün giderek daha iyi anlaşılması, bir gün yenidoğanların sağlığını ve gelişimini daha da iyileştirmek için yeni terapötik stratejilerin geliştirilmesine yol açabilir. Bu gelişmeler, antik uygulamaların modern bilim aracılığıyla nasıl yeni bir tanınma bulduğunu gösteren heyecan verici bir biyomedikal gelişme olarak görülebilir.

Kenya’nın Nairobi kentinde üzücü bir gelişmede, bir İngiliz vatandaşı ve birkaç Türk sığınmacı geçen Cuma günü maskeli saldırganlar tarafından kaçırıldı. Bu olay, uluslararası istihbaratın olaya dahil olduğu şüphesinin yanında, özellikle Türkiye’den gelenler olmak üzere Kenya’daki yabancı uyrukluların güvenliğine ilişkin endişeleri yoğunlaştırdı.

İki yıl önce Kenya’ya taşınan İngiliz vatandaşı Necdet Seyitoğlu, BBC’ye yaşadıklarını anlattı. Seyitoğlu, işe gitmek için yola çıktıkları sırada beyaz bir SUV’nin arabalarını engellemesinin ardından kendisinin ve arkadaşının dört silahlı adam tarafından zorla kaçırıldığını anlattı. Gözleri bağlı ve kelepçeli olan Seyitoğlu, telefonunda pasaportunun bir kopyasını göstererek İngiliz vatandaşlığını kanıtlayınca sekiz saat sonra serbest bırakıldı.

İngiltere Dışişleri Bakanlığı, Seyitoğlu ve ailesine konsolosluk desteği sağladıklarını doğruladı. Bu arada, Kenya polisi, başlangıçta kaçırılmaya tanık olan bir motosiklet sürücüsünün ihbarı üzerine olayı araştırıyor.

Meseleyi daha da karmaşık hale getiren, Seyitoğlu’nun ifadesine göre Nairobi’de tanıdığı altı Türk vatandaşının daha benzer koşullar altında kaçırılması. Yerel hukuk firması Mukele & Kakai tarafından temsil edilen bu kişilerin hepsi kayıtlı mülteciler. Firma, havayollarını, siyasi zulümle karşı karşıya kaldıkları Türkiye’ye zorla geri gönderilmelerini kolaylaştırmamaları konusunda uyaran bir açıklama yayınladı.

Bu düşünce, Kenya sözcüsünün Kenya topraklarında kaçırılan Türk sığınmacıların güvenliği konusunda derin endişe duyduğunu ifade eden Uluslararası Af Örgütü tarafından da dile getirildi. Kaçırılanların aileleri, çeşitli hak gruplarıyla birlikte, daha önce Türk vatandaşlarının uluslararası kaçırılmalarında adı geçen Türk istihbaratının dahli olduğundan şüpheleniyor.

BM’nin mülteci ajansı UNHCR, olaydan haberdar olduklarını belirtti ve daha fazla bilgi edinildikçe açıklama yapma sözü verdi. Uluslararası toplum teyakkuz halinde olmaya devam ediyor, zira bu olay sadece Kenya’daki siyasi mültecilerin tehlikeli durumunu gözler önüne sermekle kalmıyor, aynı zamanda yurtdışındaki muhalifleri hedef alan yabancı istihbarat operasyonlarının kapsamı hakkında da ciddi soruları gündeme getiriyor.